Onderzoekers en wetenschappers doen al decennialang onderzoek naar slaap. Waarom dromen we, hoeveel slaap hebben we nodig, wat gebeurt er tijdens onze slaap en waarom slapen we überhaupt. Omdat onderzoekers veel onderzoek doen naar slaap, weten we er ook zo veel over.
Zo weten we bijvoorbeeld dat onze slaap bestaat uit verschillende slaap fases, REM slaap en Non REM slaap, en weten we dat onze slaap een cyclus heeft, die meerdere keren per nacht wordt herhaald. Op deze pagina lees je hier meer over.
Inhoudsopgave
Vier verschillende slaapfases
Onze slaap bestaat uit vier verschillende fases die samen een slaapcyclus vormen. Iedere slaapfase is anders en heeft andere kenmerken. De verschillende slaapfases zijn ingedeeld op basis van ons slaapgedrag en de hersenactiviteit. Ook onderscheiden we Non-REM slaap (fase 1, 2 en 3) en REM slaap (fase 4).
Iedere slaapfase heeft een unieke functie om het lichaam en het brein te herstellen van een zware dag. Wat je verder moet weten is dat we bij een normale ‘gezonde’ slaap alle slaapfases op chronologische volgorde en meerdere keren per slaap doorlopen. Gemiddeld hebben we 4 tot 6 slaapcyclussen per slaap en duurt 1 slaapcyclus 90 tot 120 minuten.
Fase 1: sluimerfase (NREM1)
De eerste fase is NREM 1 fase, ook wel NREM1 of de sluimerfase genoemd. Dit is de overgangsperiode tussen wakker zijn en slapen. Je bent als het ware aan het ‘wegdommelen’. Wanneer je in deze fase wakker wordt ervaar je waarschijnlijk dat je nog niet in helemaal in slaap was. Deze fase duurt normaal slechts 1 tot 5 minuten en duurt korter bij de volgende slaapcyclussen.
Kenmerken van de sluimerfase:
- Je hersenactiviteit neemt af
- Je hartslag vertraagt
- Je oogbewegingen vertragen
- Je ademhaling wordt langzamer
- Je lichaam en spieren beginnen te ontspannen
Tijdens deze fase is het lichaam nog niet volledig ontspannen, zijn de hersenen nog redelijk actief en produceren ze langzame hersengolven.
Fase 2: Lichte slaap (NREM2)
Fase 2 is de NREM 2 fase, ook wel NREM2 genoemd. Tijdens deze fase bevinden we ons in een lichte slaap, maar is het wel moeilijker om wakker te worden. In deze fase ontspant het lichaam zich en word je minder bewust van je omgeving. Daartegenover neemt de hersenactiviteit juist toe met ritmische hersengolven. Volgens verschillende onderzoeken bevinden we ons 50% van de totale slaap in de tweede fase.
Deze fase duurt 10-25 minuten tijdens de eerste cyclus en kan langer duren tijdens latere cyclussen. Andere kenmerken van fase 2 zijn:
- Je spieren ontspannen zich
- Je bent je minder bewust van je omgeving
- Je lichaamstemperatuur daalt
- Je oogbewegingen stoppen
- Je ademhaling en hartslag worden regelmatig
Fase 3: Diepe slaap (NREM3)
Fase 3 is de NREM 3 fase en wordt ook wel deltaslaap genoemd. Deze fase staat bekend als ‘de diepe slaap’. Tijdens deze fase is het lichaam nog meer ontspannen en is het moeilijk om wakker te worden. Volgens experts is deze fase belangrijk voor het herstel van ons lichaam en is voldoende NREM3-slaap belangrijk om je de volgende dag weer fris en vol energie te voelen. Tijdens deze fase worden dagelijkse herinneringen zoals persoonlijke ervaringen en nieuwe kennis verwerkt.
Deze fase duurt tijdens de eerste cyclus 20-40 minuten. In volgende cyclussen wordt deze fase korter. Andere kenmerken fase 3 zijn:
- Je spieren zijn volledig ontspannen
- Je bloeddruk daalt
- Je ademhaling vertraagt
- Je lichaam herstelt zich
Fase 4: REM slaap
Fase 4 is de REM-slaap, ook wel remslaap of droomslaap genoemd. Tijdens de remslaap heb je de meeste en meest intense dromen en neemt de hersenactiviteit toe tot een niveau gelijk aan wanneer je wakker bent. Je spieren ontspannen volledig (tijdelijk verlamd), je hartslag versnelt en je ademhaling is onregelmatig.
In tegenstelling tot de andere slaapfases zijn de hersenen zeer actief tijdens de REM slaap en worden de hersengolven variabeler. Het grote verschil met de andere slaapfases zijn de snelle oogbewegingen, ook wel Rapid Eye Movement genoemd (REM). De remslaap is belangrijk voor ons geheugen en onze creativiteit. Kenmerken van REM slaap zijn:
- Je hersenen zijn erg actief
- Je lichaam is volledig ontspannen (verlamd)
- Je ademhaling is sneller en onregelmatig
- Je ogen bewegen snel (Rapid Eye Movement)
- Je droomt intens
Alles over de remslaap kun je lezen in dit blog.
Wat is een slaapcyclus?
Een slaapcyclus bestaat uit de 4 besproken slaapfasen. Gedurende een normale slaap hebben we gemiddeld 4 tot 6 slaapcyclussen van ieder 90 tot 120 minuten. Tijdens een slaapcyclus doorlopen we de verschillende slaap fasen op chronologische volgorde. Wel verschilt iedere slaapcyclus. Naarmate je langer slaapt, bevinden we ons bijvoorbeeld steeds korter in fase 1, maar juist langer in fase 2.
REM slaap en Non REM slaap
Naast de verschillende slaapfases en slaapcyclussen spreken we over zogeheten REM slaap en Non REM slaap. Tijdens de REM slaap zijn de ogen actief en bewegen ze snel heen en weer. Tijdens de Non REM slaap is dit niet het geval. De overige 3 slaap fases behoren tot de Non REM slaap. Lees hieronder de verschillen:
- Tijdens de REM slaap bewegen je ogen snel, vandaar de naam Rapid Eye Movement (REM).
- Tijdens REM slaap treedt volledige spierverlamming op, terwijl tijdens de andere fases slechts gedeeltelijke spierontspanning optreedt.
- Tijdens REM slaap neemt de hersenactiviteit toe tot een niveau dat gelijk staat aan wakker zijn, terwijl tijdens de non REM slaap de hersenactiviteit vertraagt of laag is.
- Tijdens de remslaap stijgt je hartslag, terwijl je hartslag tijdens de non-remslaap juist vertraagt.
- Tijdens de remslaap word je sneller wakker dan tijdens de non-remslaap.
Waarom zijn slaapfases belangrijk?
Slaapfases zijn belangrijk omdat ze het lichaam en de hersenen in staat stellen om zich te herstellen en te ontwikkelen. Iedere slaapfase draagt op een eigen manier bij aan dit proces. Wanneer je onvoldoende slaapt of wanneer je bijvoorbeeld onvoldoende REM of Non REM slaap krijgt dan heeft dit invloed op jouw dagelijks functioneren. Bijvoorbeeld op je denkvermogen, je emoties en je lichamelijke gezondheid.
Mensen met slaapstoornissen ervaren problemen in de verschillende slaap stadia. Ze hebben bijvoorbeeld moeite om in de diepe slaapfase te komen, of totale slapeloosheid ervaren. Mensen die last hebben van slapeloosheid krijgen onvoldoende slaap wat op lange termijn leidt tot gezondheidsproblemen en moeite met het dagelijks leven.
Wat is een gezonde slaapcyclus?
In de meest ideale situatie hebben we 4 tot 6 slaapcyclussen per nacht waarin we ononderbroken slapen. Een gezonde slaapcyclus duurt tussen 90 en 120 minuten. Wanneer je tussentijds wakker wordt, bijvoorbeeld door een slaapstoornis, dan kan dit de slaapcyclus verstoren. Gebeurt dit eenmalig, dan zal dit geen problemen opleveren. Echter, wanneer je iedere nacht een verstoorde slaapcyclus hebt dan spreken we van een ongezonde slaapcyclus.
Hoe lang moet je slapen?
De totale hoeveelheid slaap die we nodig hebben per nacht verschilt per persoon. Ook verandert de slaapbehoefte en het slaappatroon wanneer we ouder worden. Leeftijd speelt een belangrijke rol. Baby’s slapen 16 tot 18 uur per dag, wat goed is voor de ontwikkeling. Schoolgaande kinderen en tieners slapen gemiddeld ongeveer 9,5 uur per dag. Voor volwassenen is dit anders.
Volwassenen slapen over het algemeen korter dan zij nodig hebben. Onderzoekers gaan ervan uit dat volwassenen gemiddeld 7 tot 9 uur slaap per nacht nodig hebben. Oudere mensen slapen meestal korter en minder goed.
Heb je de nacht ervoor slecht geslapen, dan heb je mogelijk de nacht erna meer slaap nodig. Hieronder staat een plaatje van de aanbevolen hoeveelheid slaap per leeftijdscategorie volgens de Amerikaanse National Sleep Foundation.
In welke slaap droom je?
Vroeger werd er gedacht dat we alleen tijdens onze REM slaap dromen. Onderzoekers zijn erachter gekomen dat we ook in andere slaap fases dromen. De meeste en meest intense dromen ervaren we echter wel tijdens de REM slaap.
Beter slapen?
Slaapwijsheid is expert op het gebied van beter slapen. Mocht je regelmatig slaapproblemen hebben of beter willen slapen dan raden we aan om ook onze andere artikelen te lezen. Onze website staat vol met waardevolle artikelen, tips en producten om jouw slaap te verbeteren. Te beginnen met onze slaaptips en onze natuurlijke slaapmiddelen.
Ook beoordelen wij de beste slaapproducten op hun kwaliteit en voegen wij deze samen in een top 7 van de beste producten. Bijvoorbeeld de beste hoofdkussens, beste matrassen, de beste airco voor de slaapkamer of het beste elektrische deken.
Mocht je nog vragen hebben over de verschillende slaapfasen of op zoek zijn naar tips om beter te slapen, laat dan een reactie achter. Onze slaapexperts helpen je graag verder!
Bronnen
3 Brain basics: Understanding sleep
