Als we goed slapen, worden we energiek wakker en voelen ons fris en uitgerust voor onze dagelijkse activiteiten. Slaap heeft invloed op hoe we er dagelijks uitzien, voelen en presteren en kan een grote invloed hebben op onze algehele kwaliteit van leven.
Inhoudsopgave
Wat is slaap?
Slaap is een dagelijkse terugkerende toestand waarin lichaam en geest tot rust komen. Slaap is een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse routine. We besteden als mens ongeveer een derde van onze tijd aan slapen.
Waarom is slaap belangrijk?
Wetenschappers denken dat slaap belangrijk is om twee belangrijke redenen:
- Slaap helpt ons onze orgaansystemen, inclusief onze spieren, immuunsysteem en verschillende andere hormonen, te herstellen. Een goede nachtrust is net zo belangrijk om te overleven als voedsel en water. Onderzoek toont aan dat een chronisch gebrek aan slaap, of het krijgen van slaap van slechte kwaliteit, het risico op aandoeningen
- Slaap speelt een cruciale rol in het geheugen, waardoor we kunnen vasthouden wat we op het werk of op school hebben geleerd voor later gebruik. Zonder slaap kun je namelijk niet de verbindingen in je brein vormen die nodig zijn om nieuwe dingen te leren of om nieuwe herinneringen te creëren.
Hoe zit het proces van slapen eruit?
Tot aan de 20e eeuw dachten wetenschappers dat de hersenen tijdens het slapen gewoon uitgingen. Dankzij de uitvinding van elektro-encefalogram (EEG) kunnen we hersengolven meten en zijn we erachter gekomen dat ons lichaam en onze hersenen behoorlijk actief zijn tijdens het slapen.
Slaapfasen
Je slaap heeft kent 4 slaapfasen. Alle slaapfasen samen vormen een slaapcyclus. Een slaapcyclus duurt ongeveer 90 tot 120 minuten. In een normale nacht doorloop je gemiddeld 5 keer de slaapcyclus. Na iedere cyclus word je even wakker. Je lichaam controleert of er geen pijnprikkels zijn en of de omgeving veilig is. Als alles in orde is, begint de slaapcyclus opnieuw.
Fase 1: inslaapfase
Tijdens de inslaapfase zijn we technisch niet in slaap, maar we zijn wel goed op weg. We spenderen ongeveer 5 minuten in deze fase, maar het kan langer duren. Onze hersenactiviteit begint te vertragen; de lichaamstemperatuur begint te dalen; spieren ontspannen; ogen bewegen langzaam van links naar rechts. Tijdens fase 1 slaap verliezen we het bewustzijn van onze omgeving, maar we kunnen nog steeds makkelijk wakker worden gemaakt.
Fase 2: lichte slaap
In fase 2 val je in lichte slaap. Je slaapt, maar nog niet diep. Deze fase duurt iets minder dan een uur. Tijdens fase 2-slaap zijn je ogen meestal stil. Je hersenactiviteit is onregelmatig; het EEG zal intermediaire hersengolven oppikken vermengd met uitslagen van snelle activiteit.
Fase 3: de overgang naar diepe slaap
Je ademhaling wordt regelmatig, je hartritme daalt en je spieren ontspannen. Deze fase duurt een 5-tal minuten.
Fase 4: de diepe slaap
In deze fase bestaat hersenactiviteit voornamelijk uit grote, langzame golven. De ademhaling vertraagt en de bloeddruk daalt 20 tot 30 procent onder het ontwaakte niveau. Je bent veel minder ontvankelijk voor externe stimuli tijdens de diepe slaap en dus moeilijker te wekken. Het is in deze diepe slaap fase dat ons lichaam ook zichzelf repareert en vernieuwt. Aan het begin van de diepe slaap laat onze hypofyse een puls van menselijk groeihormoon vrij om te helpen bij weefselherstel en groei. De hoeveelheid stoffen die ons immuunsysteem activeren, zoals interleukine, nemen in ons bloed toe.
De REM-slaap
De bovenstaande slaapfasen wisselen af met de REM (Rapid Eye Movement) slaap. De REM-slaap is eigenlijk de fase waarin je geest een feestje geeft. Dit is wat er gebeurd tijdens een REM-slaap:
- Hersenen geven een kleine hoeveelheid van een stof af, DMT genaamd, die intense psychedelische eigenschappen heeft.
- Hersenactiviteit schiet omhoog op omdat we dromen“>dromen.
- Spieren die niet nodig zijn voor ademhaling of oogbewegingen zijn verlamd; we kunnen niet bewegen tijdens de REM-slaap.
- Ogen bewegen snel heen en weer (vandaar de naam).
- Bloeddruk neemt toe.
- Hart- en ademhalingsniveaus nemen toe tot het dagelijkse niveau.
- Het testosteronniveau neemt toe.
- Erecties komen regelmatig voor bij mannen.
- Ondanks dat het verlamd is, is ons sympathisch zenuwstelsel twee keer zo actief als we wakker zijn.
De eerste 3 slaapcycli of eerste 4 uur slaap wordt de kernslaap genoemd. Tijdens de kernslaap slapen we het meeste in de diepe slaap fase en in de droomslaap of REM-slaap. Deze 2 fasen zijn het belangrijkst voor gegevensverwerking en fysiek en emotioneel herstel. Na ongeveer 2 slaapcycli worden de slaapcycli korter. Aan het einde van de nacht slaap je voor in lichte slaap. Je doet er dus goed aan om voor middernacht te slapen.
Bronnen
National Institute of Neurological Disorders and Stroke https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Understanding-Sleep
Product - Slaapwijsheid
