Oorzaken van extreme vermoeidheid en hoe ermee om te gaan

De echte uitdaging is het vinden van de oorzaak van de vermoeidheid. Wanneer deze bekend is, zijn er mogelijke oplossingen. We bespreken de mogelijke oorzaken, symptomen en soorten extreme vermoeidheid en geven we tips om er effectief mee om te gaan.

Wat is extreme vermoeidheid?

Extreme vermoeidheid is een terugkomende klacht die je limiteert in het dagelijks leven. Wanneer je altijd moe en slaperig bent, heeft dit vaak een onderliggende oorzaak. Als je last hebt van chronische vermoeidheid, voelt het bijna elke ochtend alsof je geen enkele nachtrust hebt gekregen. 

Last van vermoeidheid heeft veel verschillende oorzaken. Sommige zijn op te lossen wanneer je het probleem identificeert. 

Aanvallen van extreme vermoeidheid ontstaan zelden spontaan

Alhoewel je denkt dat je plotseling extreem moe wordt, gebeurt dit in de meeste gevallen geleidelijk. Vaak is extreem vermoeid zijn het gevolg van een fysieke of mentale aandoening die over de lange termijn steeds erger is geworden. Identificeer eerst de oorzaak van je extreme vermoeidheid. Met behulp van dit artikel vind je hopelijk een mogelijke verklaring, maar raadpleeg ook altijd een arts als deze problemen blijven aanhouden. 

Waarom ben ik zo moe de laatste tijd? 

De potentiële oorzaak van je vermoeidheid loopt ver uiteen. Ze zijn onder te verdelen in twee categorieën: psychisch en lichamelijk.

Psychisch 

• Problemen thuis of op het werk: wanneer je op bed ligt, is het makkelijk om te piekeren over problemen. Als je gedurende dag ruzies hebt of te maken hebt met stressvolle situaties, veroorzaakt dit vermoeidheid. Wanneer je vervolgens moe en futloos in bed ligt, krijg je deze gedachtes niet uit je hoofd. Een veelvoorkomend gevolg hiervan is dat je overspannen raakt. 
• Een onverwachte of ingrijpende situatie: zit je plots in een ongemakkelijke situatie, dan is dit van invloed op je mentale gesteldheid. Denk hierbij aan een plotselingen verhuizing of gewoon een lekkage waar veel kosten aan verbonden zijn. Daarnaast zorgt het verlies van een dierbaar persoon ook vaak voor extreme vermoeidheid. 
• Depressie: een veelvoorkomende reden van chronische extreme vermoeidheid. Wanneer je depressief bent, wil je het liefst heel de dag in bed liggen, maar dan nog voel je je moe en futloos. 
• Angst: mensen die regelmatig te maken hebben met paniekaanvallen of angstigheid, krijg op de lange termijn ook last van vermoeidheid. Deze angst neemt hiermee een groot deel van je leven in beslag. Raadpleeg in dit geval altijd je dokter. 

Lichamelijk

• Algehele gezondheid: wanneer je vrijwel niet beweegt en een sedentair leven hebt, heeft dit effect op je nachtrust. Ook een ongezond dieet is een grote oorzaak voor extreme vermoeidheid. Dit resulteert op de lange termijn op overgewicht, wat een hoop andere slaapproblemen met zich mee brengt. 
• Genotsmiddelen: alsof roken al niet genoeg nadelen had, het stimuleert ook een gevoel van vermoeidheid. Dit gebeurt doordat de doorbloeding van je organen geleidelijk wordt verminderd. Ook genotsmiddelen als alcohol, cannabis, XTC en cocaïne veroorzaken vermoeidheid. 
• Medicatie: medicatie voor andere klachten hebben regelmatig bijwerkingen. Voorbeelden hiervan zijn middelen tegen allergie en chemotherapie. 
• Bloedarmoede: te weinig bloed in je lichaam zorgt voor futloosheid gedurende de dag. In dit geval slaap je op zich prima, maar zit er te weinig ijzer in het bloed. Hierdoor voel je je heel de dag lethargisch en verhelpt een goede nachtrust dit niet. 
• Slaapapneu: een veelvoorkomend probleem bij mensen met overgewicht. Bij slaapapneu stopt je ademhaling tijdens het slapen een paar keer per uur. Vaak duurt dit ongeveer 10 seconden. Dit verstoort je slaapcyclus constant en zorgt voor extreme vermoeidheid. 
• Chronische ziekten: vermoeidheid is ook een symptoom voor andere chronische ziekten. Denk hierbij aan de ziekte van Crohn of Colitis. Na een beroerte is het ook veelvoorkomend dat je last hebt van vermoeidheid. 
• Hart en longen: heb je recentelijk een hartprobleem of longontsteking gehad? Dan is dat een mogelijke oorzaak voor je plotselinge vermoeidheid. Ook bij benauwdheid door astma is het mogelijk dat je je vaak vermoeid voelt. 
• Chronisch vermoeidheidssyndroom: als niet te verklaren waarom je constant moe bent voor langer dan 6 maanden, dan wordt het chronisch vermoeidheidssyndroom geconstateerd. Hierbij is er geen onderliggende oorzaak. 

Symptomen extreme vermoeidheidsklachten

Als je last hebt van plotseling opkomende vermoeidheid, herken je dit aan verschillende symptomen. Uiteraard heb je in de meeste gevallen geen last van al deze symptomen. Herken je je in onderstaande zaken, dan kan je last hebben van extreme vermoeidheid. 

• Spierpijn of stijve spieren
• Lusteloosheid en weinig motivatie
• Slaperigheid overdag
• Moeite met concentratie of het leren van nieuwe dingen
• Maagproblemen, als een opgeblazen gevoel, maagpijn, constipatie of diarree
• Regelmatige hoofdpijn
• Snel geïrriteerd
• Langzame reactietijd
• Problemen met je zicht
• Concentratie- en herinneringsproblemen
• Verminderd enthousiasme voor activiteiten
• Sufheid
• Lichaamspijn met inbegrip van broze en gespannen spieren
• Gevoelens van droefheid en prikkelbaarheid
• Versterkte gevoeligheid voor geluid en licht
• Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid
• Verminderd libido
• Misselijkheid
• Gebrek aan eetlust

Tips voor het voorkomen van ernstige vermoeidheid

Vaak voorkom je ernstige vermoeidheid door een aantal maatregelen te nemen.

1. Raadpleeg een medische professional
Als je extreme vermoeidheid ervaart, is het belangrijk om eerst een arts te raadplegen om mogelijke onderliggende aandoeningen uit te sluiten, zoals bloedarmoede, schildklierproblemen, slaapapneu of chronisch vermoeidheidssyndroom.

2. Ga voor een gezondere levensstijl
Je levensstijl is één van de meest voorkomende oorzaken van onverklaarbare vermoeidheid. Denk hierbij aan:

• een uur lichamelijke beweging per dag
• een goed slaapritme waarbij je snel in slaap valt
• gezonder eten
• geen alcohol twee uur voor het slapen gaan
• stoppen met roken
• geen cafeïne na 2 uur ’s middags
• drink minimaal 2 liter water om gehydrateerd te blijven
• vermijd een teveel aan werk of sociale verplichtingen
• doe ontspannende oefeningen zoals yoga

3. Creëer de juiste slaapomgeving

1. Koop een goede kwaliteit matras en/of boxspring om comfortabeler te slapen.
2. Kies een geschikt hoofdkussen: Dit kan helpen bij het voorkomen van nek- en schouderklachten, en kan bijdragen aan een betere slaaphouding.
3. Overweeg andere hulpmiddelen voor specifieke situaties, zoals:
   • Gebruik een white noise machine als je last hebt van externe geluiden.
   • Controleer de luchtkwaliteit in je slaapkamer; de luchtvochtigheid kan een impact hebben op je slaapkwaliteit. Gebruik een hygrometer om de luchtvochtigheid te meten.
   • Overweeg een luchtbevochtiger of luchtontvochtiger als de lucht te droog of te vochtig is, omdat dit je slaapkwaliteit kan beïnvloeden.
   • Gebruik een aroma diffuser: Bepaalde geuren, zoals lavendel en kamille, kunnen helpen om te ontspannen en je slaap te verbeteren.
   • Overweeg een mobiele airco: Dit kan helpen om de temperatuur in de slaapkamer op een comfortabel niveau te houden, wat essentieel is voor goede slaap.
   • Gebruik een stille ventilator: Dit kan ook helpen om de temperatuur in de slaapkamer te reguleren zonder storende geluiden te produceren.

4. Ontspan jezelf voor het slapen gaan
Terwijl je op bed ligt, is het makkelijk om te gaan piekeren over verschillende dingen. Als je van tevoren je hoofd leegmaakt door te relaxen, verminder je de kans hierop.

Ook een rustgevende badsessie helpt immens met het leegmaken van je hoofd voor het slapen gaan. Voor iedereen werkt ontspanning anders. Kies dus iets waar jij zelf kalm van wordt. 

Als je nog teveel gedachtes hebt in je hoofd terwijl je in bed ligt, raden we verschillende slaapmeditaties aan en onze eigen Spotify slaapmeditatie playlist.

5. Wees je bewust van je eigen denkpatroon
Pieker je van nature al veel? Dan is het misschien niet een goed idee om voor het slapen een stressvolle game te spelen. Je gepieker zuigt enorm veel energie weg, waardoor je je gedurende de dag en nacht erg moe voelt.

Ook als je van jezelf een negatief persoon bent, heeft dit een flinke invloed op de mate van vermoeidheid gedurende de dag. Een psycholoog helpt je negatieve denkpatronen te doorbreken. 

Soorten vermoeidheid

Psychische vermoeidheid

Psychische vermoeidheid (ook wel: mentale vermoeidheid) is vaak het moeilijkst te diagnosticeren. Je moet dit in veel gevallen eerst zelf signaleren. Wanneer je mentaal vermoeid bent, is je reactietijd laag en heb je moeite met nieuwe dingen verwerken. Je bent vaak gestrest en makkelijk geïrriteerd. Ook ervaar je in dit geval ook regelmatig een verminderde eetlust. 

Lichamelijke vermoeidheid 

Lichamelijk vermoeidheid is makkelijker te identificeren. Alhoewel het subjectief is wat te veel fysieke inspanning is, heb je hierbij wel een concrete oorzaak. Denk hierbij aan een nieuwe intensere workout waar je lichaam niet aan gewend is. Hierdoor ben je de hele dag moe. Belangrijk is dat je minstens 7 uur per nacht slaapt als volwassene. Vooral als je fysiek bezig bent overdag. 

Hormonale vermoeidheid

Hormonale vermoeidheid is moeilijker te verklaren dan fysieke vermoeidheid. Een voorbeeld van hormonale vermoeidheid is een traag werkende schildklier, die ervoor zorgt dat je stofwisseling minder goed werkt. Hormonale vermoeidheid komt vooral voor tijdens de zwangerschap, omdat je hormonen in deze periode erg ontregeld zijn. Een onbalans in je hormonen als melatonine, testosteron, serotonine en oestrogeen veroorzaken vermoeidheid. Het is dus moeilijk de precieze oorzaak zelf te identificeren. 

Chronische aanhoudende vermoeidheid

Chronische vermoeidheid is te constateren wanneer je langer dan 6 maanden last hebt van intens moe zijn. Zonder dat hier een medische reden voor aan te duiden is. Het maakt niet uit hoe lang je slaapt, je blijft continu moe. 

Dit mondt uit in mentale problemen. Deze ziekte belemmert je namelijk flink in het dagelijks leven. Je bent futloos en functioneert minder goed op de werkvloer. Doordat je geen aantoonbaar probleem hebt, blijft de stress ophopen en word je alleen maar meer vermoeid. 

Het chronisch vermoeidheidssyndroom is moeilijk te diagnosticeren, het komt namelijk overeen met veel andere gezondheidsproblemen. Lichamelijk is er namelijk niets aan de hand wanneer je chronisch vermoeid bent. 

Plotselinge vermoeidheid

Mogelijke oorzaken van plotselinge vermoeidheid:

• Allergieën: Allergieën kunnen plotselinge vermoeidheid veroorzaken als reactie op allergenen zoals pollen, huisdieren en voedsel.
• Depressie: Depressie kan extreme vermoeidheid veroorzaken, door een verstoring in het functioneren van neurotransmitters in het centrale zenuwstelsel.
• Fibromyalgie: Een van de symptomen van fibromyalgie, een chronische pijnstoornis, is chronische vermoeidheid.
• Hartziekte: Mensen met hartziekten ervaren vaak vermoeidheid, met name vrouwen en mensen met chronische hartziekten.
• Artritis: Artritis, en in het bijzonder reumatoïde artritis, kan vermoeidheid veroorzaken. Symptomen zijn onder meer pijnlijke en gezwollen gewrichten.
• Slaapapneu: Slaapapneu kan vermoeidheid veroorzaken door verstoorde slaap, snurken en ademhalingsonderbrekingen.
• Diabetes: Diabetes kan vermoeidheid veroorzaken door een onvoldoende productie van insuline of ondoelmatig gebruik van insuline in het lichaam.

Behandelingen voor plotselinge vermoeidheid:

• Allergieën: Vermijd contact met allergenen, medicatie zoals antihistaminica of steroïden, allergie-specifieke immunotherapie.
• Depressie: Medicatie zoals modafinil en atomoxetine, antidepressiva, psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie, elektroconvulsieve therapie bij ernstige depressie.
• Fibromyalgie: Aerobe lichamelijke activiteit, antidepressiva, fysiotherapie, psychotherapie, alternatieve therapieën zoals tai chi, yoga en acupunctuur.
• Hartziekte: Medicatie zoals statines en aspirine, controle van cholesterol, bloeddruk en glucose, stoppen met roken, gezond eten en fysieke activiteit.
• Artritis: Fysieke activiteit, fysiotherapie, acupunctuur, ontstekingsremmende medicijnen en corticosteroïden, ziekte-modificerende antireumatische medicijnen.
• Slaapapneu: Gebruik van een continue positieve luchtwegdruk machine, kinbanden of apparaten die de tong op zijn plaats houden, gezonde voeding en beweging, vermijden van alcohol voor het slapengaan, slapen aan de zijkant in plaats van op de maag of rug.
• Diabetes: Insuline-injecties, beheersing van de bloedsuikerspiegel, gezonde voeding en lichamelijke activiteit, controle van cholesterol.

Wanneer heb ik last van een moeheidsziekte?

Wanneer je vermoeidheid je op de lange termijn belemmert, kun je een diagnose krijgen voor een moeheidsziekte. Omdat chronische vermoeidheid vaak meerdere oorzaken heeft, duurt een diagnose erg lang. 

In veel gevallen is extreme vermoeidheid echter een symptoom van een onderliggende ziekte. Denk hierbij aan slaapapneu, depressie of zelfs kanker. Geef daarom duidelijk aan je dokter aan wat de precieze klachten zijn. 

Wat wordt verstaan onder normale slaap?

Slaap is een essentiële factor voor een gezonde levensstijl, omdat het lichaam en de geest regelmatig een bepaald aantal uren slaap nodig hebben om te herstellen en te ontspannen.

De duur van de slaap die iemand nodig heeft, varieert afhankelijk van het individu. Terwijl sommigen misschien genoeg hebben aan zes uur slaap per nacht, hebben anderen misschien wel tien uur nodig. Gemiddeld hebben jongeren ongeveer negen uur slaap per nacht nodig. De tijd die het kost om in slaap te vallen, kan ook verschillen, gewoonlijk tussen de 10 en 20 minuten.

Het is normaal om af en toe wakker te worden, vooral in de ochtend. Naarmate mensen ouder worden, slapen ze meestal minder diep en korter, wat hoort bij het verouderingsproces. Het kan zijn dat mensen langer hebben geslapen dan ze denken, zelfs als ze veel wakker hebben gelegen.

Soms kan het voorkomen dat mensen te weinig slapen, maar dat hoeft geen probleem te zijn als ze zich overdag nog redelijk fit voelen.

Wanneer een dokter inschakelen bij extreme vermoeidheid?

Wanneer je een arts inschakelt, gaan jullie samen op zoek naar de oorzaken van je vermoeidheid. Het is niet altijd nodig, maar bij twijfel raden wij je altijd aan een bezoek aan de dokter te brengen. Vooral bij vermoeidheid die je dagelijks leven belemmert. 

Bij de dokter hoor je een aantal gerichte vragen vanuit een lichamelijk, geestelijk en sociaal oogpunt. Op basis hiervan en symptomen die je ervaart, zal hij een voorlopige diagnose vaststellen. Wanneer je bij een dokter langsgaat door vermoeidheidsklachten, gaat het vooral om het uitsluiten van andere ziektes tijdens het onderzoek. Zoals eerder aangegeven is extreme vermoeidheid eerder een symptoom dan een ziekte zelf. 

Veelgestelde vragen

Bronnen

1 How Tired Is Too Tired?

2 Thuisarts – Ik ben moe

3 What causes fatigue, and how can I treat it?

4 Better Health Channel – Fatigue