Alles Over Slaapapneu

Ontdek in deze blog alles wat je moet weten over deze slaapstoornis die de ademhaling onderbreekt en tal van gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Van symptomen en oorzaken tot behandelingsopties, we geven je waardevolle inzichten om de impact van slaapapneu op je leven te begrijpen en te overwinnen.

Wat is slaapapneu? 

Slaapapneu is een stoornis die een pauze in de ademhaling veroorzaakt tijdens de slaap, dat is wat apneu betekent. Een pauze in de ademhaling. De ademhaling kan minstens 10 seconden stoppen en wel 100 of meer keer per uur. Door de ademnood wordt de patiënt kort wakker met een “word-wakker”-reflex (arousal).
De patiënt merkt vaak niets van de slaaponderbreking. Door de ontwaakreacties komt iemand met slaapapneu minder goed in een diepe slaap. De diepe slaap is essentieel om het lichaam weer energie te geven.

In Nederland hebben minimaal 600.000 mensen slaapapneu.

Apneuvereniging

Slaapapneu ontstaat wanneer de luchtweg wordt geblokkeerd, meestal door de tong of weefsel boven in de mond, of wanneer de hersenen niet de juiste signalen sturen naar de spieren die de ademhaling regelen.

Verstoord slaappatroon

Slaapapneu verstoord het normale slaappatroon en dit heeft een chronisch slaaptekort tot gevolg. De onregelmatige ademhaling veroorzaakt allerlei aandoeningen zoals hoge bloeddruk, hoog cholesterol, hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes.

Belangrijkste klachten

• Zwaar snurken
• Wakker schrikken met gevoel van stikken
• In de nacht veel moeten plassen
• Hoofdpijn in de ochtend
• Moe en slaperig overdag
• Concentratieverlies

Apneu betekent letterlijk: geen lucht

Apneuvereniging

Soorten slaapapneu

Er zijn drie soorten slaapapneu, namelijk obstructief slaapapneu, centrale slaapapneu en gemengde slaapapneu.

1. Obstructief slaapapneu (hierna OSA): OSA treedt op wanneer de spieren tijdens de slaap ontspannen. O.a. de tong blokkeert de achterkant van de keel voor een goede ademhaling. Dit kan regelmatig gebeuren tijdens de slaap.
2. Centrale slaapapneu (hierna CSA): CSA treedt op wanneer vanuit een centraal punt, namelijk de hersenen, de ademhaling onregelmatig wordt aangestuurd. In dit geval slaap je vaak niet diep en haal je ook niet goed genoeg adem tijdens je slaap. Een zuiver CSA komt minder dan 10% voor in alle slaaptesten.
3. Gemengde slaapapneu: een combinatie van OSA en CSO wordt gemengde slaapapneu genoemd. Deze gecombineerde vorm wordt als complexer gezien. Het is bij gemengde slaapapneu niet duidelijk wat de oorzaak is van deze vorm.

Symptomen slaapapneu

Het meest voorkomende symptoom van slaapapneu is snurken. Velen van ons beschouwen snurken als een natuurlijk onderdeel van de slaap, maar meestal wijst het op een probleem met de luchtweg of, minder gebruikelijk, met de hersenen. Andere symptomen zijn slaperigheid overdag, vaak wakker worden of hijgen en stikken tijdens de slaap. 

• Moeizame ademhaling, of zelfs ademhaling die stopt
• Slaperig overdag
• Hoofdpijn in de ochtend
• Prikkelbaar
• Moeite met focus of concentratie

Symptomen obstructieve slaapapneu

Er zijn ook symptomen die nogal verband schijnen te houden met de OSA-vorm. Die symptomen zijn als volgt: snurken, al dan niet met gehijg, stikken en of snuiven. De persoon kan dan kort wakker worden. Verder kan de persoon die aan OSA lijdt een droge mond in de ochtend hebben of zelfs keelpijn krijgen en vaak wakker worden om te plassen.

Typische OSA-symptomen in het kort:

• Snurken, dit kan met een bijzonder geluid zijn
• Droge mond of keelpijn in de ochtend
• Vaak wakker worden om te plassen

Onduidelijke klachten

Van de apneupatiënten schat 36 procent zelfs langer dan acht jaar met onbehandeld apneu rondgelopen te hebben. Dit komt doordat de klachten vaak vaag zijn, en de gevolgen heb je vaak overdag. De meeste mensen met slaapapneu vallen als een blok in slaap en de meeste huisartsen denken niet meteen aan een slaapprobleem.

Oorzaken slaapapneu

Er zijn 2 belangrijke oorzaken voor slaapapneu: lichaamsbouw en overgewicht. De ademstops worden veroorzaakt doordat de keel dichtvalt. Dit zorgt voor een blokkade of obstructie. Als slaapapneu ontstaat door de keel en de luchtwegen heet het obstructieve slaapapneu of OSA. Als de oorzaak van de slaapapneu bij de hersenen ligt, spreken we van centrale slaapapneu. Als de oorzaak bij de luchtwegen en de hersenen ligt, heet het gemengde slaapapneu.

Lichaamsbouw

Door erfelijkheid kun je een smalle luchtdoorgang in de keel hebben. Mensen met een terugwijkende kin (retrognaten) kunnen op jonge leeftijd al slaapapneu hebben. Bij oudere mensen verslappen de spieren rond de bovenste luchtweg en ontstaat er vaker apneu.

Overgewicht

Overgewicht kan zowel de oorzaak als het gevolg van apneu zijn. Slaaptekort kan leiden tot een toename van het hormoon ghreline. Ghreline is een hormoon dat door de maagwand wordt afgegeven en eetlust opwekt. Maar overgewicht kan ook weer zorgen dat weefsel in de keel zakt en de keel blokkeert.

Andere oorzaken

OBS kan door verschillende zaken worden veroorzaakt, zoals iemand zijn of haar lichaamskenmerken, slaaphouding, ziekte, hormonen en het gebruik van bepaalde middelen zoals alcohol en nicotine.

Iemands kaak, nek, tong, amandelen en keel kan ervoor zorgen dat de luchtstroom negatief wordt beïnvloed. Dit ligt bijvoorbeeld aan de grootte en positionering van dat lichaamsdeel. Een andere belangrijke oorzaak van OSA is overgewicht. Obesitas is in 60 procent van de gevallen de onderliggende risicofactor. Door overgewicht worden de luchtwegen vernauwd. Onderzoek toont aan dat wanneer je tien procent aankomt, dat gelijk staat aan zes keer een hoger OSA-risico. Als je een traag werkende schildklier hebt of te veel aan een bepaald groeihormoon dan kun je ook OSA krijgen.

Een andere oorzaak van OSA is het gebruik van kalmerende middelen zoals alcohol. Daarnaast kunnen medicijnen ervoor zorgen dat de luchtwegen zich vernauwen. Het gebruik van nicotine, zoals het roken van sigaretten kan eveneens OSA veroorzaken. Zware rokers hebben vaker OSA dan niet rokers. Als er meerdere familieleden zijn die OSA hebben, heb je grotere kans om zelf OSA te krijgen. Er zijn ook andere oorzaken die invloed hebben op het krijgen van OSA, namelijk een verstopte neus en op je rug slapen. Bij een verstopte neus kun je minder goed ademen. Als je op je rug slaapt, heeft dat invloed op je luchtwegen.

CSA ontstaat meestal door een onderliggende medische aandoening. Dit kan een beroerte of een infectie bij de hersenen zijn. In zeldzame gevallen kan het zelfs veroorzaakt worden door een hersentumor. Dit kan weer de hersenstam beschadigen. Pijnstillers kunnen het ademhalingsproces beïnvloeden.

Hoe vaak komt slaapapneu voor? Slaapapneu en cijfers

Onderzoek in de Verenigde Staten toont aan dat naar schatting twee tot negen procent van volwassenen lijdt aan OSA. CSA komt ongeveer bij 0,9 procent van de volwassenen die ouder dan 40 jaar zijn voor. Het blijft toch lastig om precieze cijfers te geven, omdat veel mensen niet gediagnosticeerd zijn. Daarnaast worden verschillende criteria gehanteerd voor slaapapneu en de verschillende vormen van dit fenomeen. Wat vaststaat, is dat slaapapneu vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen. Slaapapneu komt trouwens vaker voor bij oudere mensen. In het algemeen kan iedereen last hebben van slaapapneu. OSA komt doorgaans veel vaker voor dan CSA. Dit is ook de reden dat wanneer er over slaapapneu wordt gesproken, vaak OSA wordt bedoeld.

Slaapapneu in Nederland

Zorginstituut Nederland* schrijft op diens website dat in 2017 ongeveer 200.000 personen worden behandeld voor slaapapneu. Jaarlijks worden bijna 50.000 mensen voor het eerst getest op slaapapneu. Verrassend is dat bij iets minder dan de helft, rond de 20.000 mensen een behandeling wordt gestart.

De slaper met slaapapneu is zich vaak niet bewust van diens ademhalingsproblemen tijdens de slaap. Mensen die slaapapneu hebben, zullen dit veelal horen van hun bedpartner, familielid of huisgenoot. Mensen die alleen wonen en slaapapneu hebben, zullen de symptomen overdag opmerken. Zo zullen ze vaker overdag overmatig slaperig zijn. Een slaap ademhalingsstoornis zoals het slaapapneusyndroom kan namelijk weer slaperigheid overdag veroorzaken. Dit laatste wordt ook wel Hypersomnie genoemd.

Let op: door slaapapneu vermindert de hoeveelheid zuurstof zich in je lichaam. Mensen denken dat ze dit dan kunnen zelf kunnen vaststellen met een saturatiemeter, maar het is altijd aan te raden bij verdenking van slaapapneu door naar een arts toe te gaan en een slaaponderzoek te doen.

Wat zijn de gevolgen van slaapapneu?

Slaapgebrek

Als de tong naar achter zakt en keel blokkeert wekt het lichaam de patiënt. Door deze wekreactie komt iemand met slaapapneu nooit in een diepe slaap. De diepe REM-slaap is essentieel om informatie te verwerken en herinneringen aan te maken. Mensen met slaapapneu leiden aan structureel slaapgebrek en daardoor aan minder energie en een slecht humeur. Wanneer je niet uitgerust bent, heeft dat weer gevolgen voor bijvoorbeeld je sociaal leven, je werk, alertheid op de weg en gezondheid.

Zuurstoftekort

Het zuurstofgehalte in het bloed wisselt erg bij mensen met slaapapneu. De zuurstoftekort bij slaapapneu kan leiden tot hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, hoge cholesterol, diabetes en obesitas.

Behandeling van apneu

Het is belangrijk om eerst vast te stellen wat ervoor zorgt dat je slaapapneu hebt. Als de oorzaken helder zijn, dan kan er een behandelplan worden opgesteld. Een slaaponderzoek kan door de (huis)arts worden aanbevolen. Daar wordt je ademhaling ook geanalyseerd. Tijdens een slaaponderzoek worden het aantal ademstops per uur berekend. Dit wordt de apneu hypopneu index (ahi) genoemd. Bij een ahi van meer dan 15 wordt u altijd behandeld. Een behandeling van obstructief apneu richt zich op het verminderen van de ademstops.

Cpap

Obstructieve apneu wordt behandeld met de cpap. Cpap is een blaasapparaat met slang en masker dat door druk zorgt dat de keel niet dichtvalt. Cpap lost het probleem van apneu niet op. Het is een hulpmiddel dat je de rest van je leven nodig hebt om de ademstops te verminderen. Voor veel mensen is het slapen met een apneu apparaat de oplossing om weer normaal te slapen en functioneren. Neusmaskers worden steeds kleiner en compacter.

In Nederland slapen 235.000 mensen met een cpap.

Apneuvereniging

Slaappositietherapie

Lichte en matige slaapapneu wordt vaak veroorzaakt door een rugligging. Door middel van slaappositietherapie (spt) draag je een bijzonder effectief apparaatje dat een kleine trilling geeft als je op je rug gaat slapen.

MRA beugel

Een mandibulair repositie apparaat (MRA) is een veelgebruikte oplossing om met een mondbeugel de onderkaak en de tong naar voren te houden. Zo onstaat er meer ruimte.

In Nederland slapen 70.000 mensen met een mra beugel

Slaapapneuvereniging

Andere zaken die kunnen helpen om beter om te gaan met slaapapneu zijn als volgt: afvallen om zo overgewicht tegen te gaan, geen alcoholische producten te nuttigen en te stoppen met roken. Er kunnen medicijnen worden voorgeschreven om slaapapneu te behandelen.

Bepaalde medische apparaten kunnen helpen om lucht door een masker te geven of om de luchtwegen tijdens de slaap open te houden. Mondstukken kunnen ook ervoor zorgen dat de tong of kaak zo wordt gehouden dat er genoeg lucht binnenkomt. De volgende optie is zeker niet een van de eerste behandelingsmethoden die door de arts wordt geopperd: het operatief verwijderen van overtollig weefsel. Hierdoor wordt de luchtweg vergroot.

Mocht je last ervaren van slaapapneu, schroom dan niet om naar de huisarts te gaan. Je huisarts kan je doorverwijzen naar de keel-neus-oorarts (KNO-arts). 

Veelgestelde vragen over slaapapneu